ارز فیات چیست؟
پول یا ارز فیات (Fiat Currency) پولی قانونی است که بیشتر ارزش آن از دولت صادر کننده آن ارز گرفته می شود. قدرت دولتی که ارزش پول فیات را چاپ می کند در بالا رفتن ارزش این نوع پول ، کلیدی است.
بیشتر کشورهای جهان از سیستم ارزی فیات برای خرید کالا و خدمات و سرمایه گذاری استفاده می کنند. ارز فیات در تعیین ارزش پول قانونی جایگزین استاندارد طلا و سایر سیستم های مبتنی بر کالا شده است.
ظهور و پیدایش
منشا ارز فیات به قرن ها پیش در چین بر می گردد. استان سیچوان در چین طی قرن یازدهم اقدام به چاپ پول کاغذی کرد. در ابتدا مردم فقط می توانستند آن را با ابریشم ، طلا یا نقره عوض کنند.
کوبلای خان در طول قرن سیزدهم یک سیستم پولی فیات ایجاد کرد. مورخان ادعا می كنند كه این پول در سقوط امپراتوری مغول بسیار موثر بوده و ریشه تورم بیش از حد بوده است.
پول فیات در قرن 17 در اروپا نیز مورد استفاده قرار گرفت و توسط اسپانیا ، سوئد و هلند تصویب شد. این سیستم در سوئد موفقیت آمیز نبود و دولت سرانجام آن را برای استاندارد نقره کنار گذاشت.
در قرن بیستم ، ایالات متحده دوباره به استفاده از ارز مبتنی بر کالا به شکل محدود روی آورد. در سال 1933 ، دولت به مبادله پول کاغذی با طلا را ممنوع کرد. در سال 1972 و در دوران ریاست جمهوری نیکسون ، ایالات متحده استاندارد طلا را به طور کامل کنار گذاشت و به سیستم ارزی فیات روی آورد. این مسئله منجر به استفاده گسترده از ارز فیات در سراسر جهان شد.
ارز فیات در مقایسه با استاندارد طلا
سیستم استاندارد طلا اجازه تبدیل اسکناس های کاغذی به طلا را فراهم می کرد. بر اساس یک سیستم ارزی مبتنی بر کالا ، دولت ها و بانک ها تنها در صورت داشتن مقادیر کافی از ذخایر طلا می توانستند ارز جدیدی را به اقتصاد خود معرفی کنند. این سیستم توانایی دولت در ایجاد پول و افزایش ارزش پول را بسیار محدود می کرد.
از طرف دیگر قضیه ، تحت سیستم پولی فیات پول ممکن است به کالای بخصوصی تبدیل نشود. مقامات دولتی با پول فیات می توانند به طور مستقیم بر ارزش پول کشور خود تأثیر بگذارند و آن را به شرایط اقتصادی کشور خود گره بزنند.
در این سیستم دولت ها و بانک های مرکزی کشورهایشان کنترل بسیار بیشتری بر سیستم های ارزی دارند. آنها می توانند به بحران های مختلف مالی با ابزارهای مختلف مانند ایجاد بانکداری ذخیره کسری و اجرای تسهیلات کمی پاسخ دهند.
طرفداران استاندارد طلا معتقدند که یک سیستم ارزی مبتنی بر کالا از ثبات بیشتری برخوردار است زیرا توسط یک چیز فیزیکی و ارزشمند پشتیبانی می شود. در طرف دیگر طرفداران ارز فیات مخالف این مسئله هستند زیرا قیمت طلا با ثبات نبوده است.
ارزش هر دو سیستم ارز مبتنی بر کالا و پول فیات می تواند نوساناتی داشته باشد. اما با وجود یک سیستم پولی فیات ، دولت دارای انعطاف پذیری بیشتری برای انجام اقدامات در شرایط اضطراری است.
مزایا و معایب
اقتصاددانان و کارشناسان امور مالی در مواجهه با این موضوع اتفاق نظر ندارند. مدافعان و مخالفان این سیستم ارزی نکاتی را مطرح می کنند.
کمیاب بودن : ارز فیات تحت تأثیر کمبود کالاهای فیزیکی مانند طلا قرار نمی گیرد و محدود نمی شود.
هزینه: تولید پول فیات مقرون به صرفه تر از پول مبتنی بر کالا است.
پاسخگویی: ارز فیات به دولت ها و بانک های مرکزی امکان انعطاف پذیری در رسیدگی به بحران های اقتصادی را می دهد.
تجارت بین الملل: پول فیات توسط اکثر کشورهای جهان مورد استفاده قرار می گیرد و آن را به یک ارز قابل قبول برای تجارت بین الملل تبدیل می کند.
راحتی: برخلاف طلا پول فیات به ذخایر فیزیکی متکی نیست و به ذخیره سازی ، محافظت ، نظارت و سایر خواسته های پرهزینه احتیاج ندارند.
نداشتن ارزش ذاتی: ارز فیات هیچ ارزش ذاتی ندارد. این مسئله اجازه می دهد تا دولت ها از بدون داشتن چیزی پول خلق کنند. این مسئله منجر به تورم فوق العاده و سقوط سیستم اقتصادی یک کشور می شود.
همراه با ریسک: از نظر تاریخی ، اجرای سیستم های ارزی فیات به طور معمول منجر به سقوط مالی می شود که نشان می دهد این سیستم ها ریسک ها و خطراتی را به همراه دارند.
ارز فیات در مقابل ارز دیجیتال
ارز فیات و ارز دیجیتال از این نظر مشترک هستند که هیچ یک از آنها توسط یک کالای فیزیکی پشتیبانی نمی شوند. در حالی که پول فیات توسط دولت ها و بانک های مرکزی کنترل می شود ، ارزهای دیجیتال اساساً غیرمتمرکز هستند.
تفاوت قابل توجه دیگر بین این دو سیستم ارزی نحوه تولید هر یک از این اشکال پول است. بیت کوین مانند اکثر ارزهای دیجیتال ، یک منبع کنترل شده و محدود دارد. در مقابل با توجه به نیازهای اقتصادی یک کشور ، بانک ها می توانند بدون هیچ پایه و اساسی پول فیات ایجاد کنند.
ارزهای دیجیتال به عنوان یک شکل دیجیتالی از پول ، هیچ همتای فیزیکی ندارند و محدودیت آنها در معاملات جهانی کمتر است. علاوه بر این ، معاملات برگشت پذیر نیستند و ماهیت ارزهای دیجیتال در مقایسه با سیستم پول فیات ردیابی را بسیار دشوارتر می کند.
قابل ذکر است که بازار ارزهای دیجیتال بسیار کوچکتر و در نتیجه بی ثبات تر از بازارهای سنتی است. این مسئله احتمالاً یکی از دلایلی است که ارزهای دیجیتال هنوز به طور جهانی پذیرفته نشده اند. اما با رشد و بلوغ تجارت رمزنگاری ، احتمالاً نوسانات کاهش می یابد.
سخن پایانی
آینده هیچ ارزی به هیچ وجه قطعی نیست. ارزهای دیجیتال هنوز مسیری طولانی در پیش دارند و مطمئناً با چالش های بیشتری روبرو خواهند شد. تاریخچه ارز فیات آسیب پذیری این شکل از پول را نشان می دهد. این قضیه دلیل بزرگی است که بسیاری از مردم در حال حرکت به سمت سیستم ارز دیجیتال برای انجام معاملات مالی خود هستند.
یکی از ایده های اصلی ایجاد بیت کوین و ارزهای دیجیتال ، کشف شکل جدیدی از پول است که در شبکه توزیع شده نظیر به نظیر ساخته می شود. بیت کوین برای جایگزینی کل سیستم ارزی فیات ایجاد نشده است و هنوز هم این پتانسیل را دارد که بتواند یک سیستم مالی بهتر برای جامعه ایجاد کند.
